Maciejewski Zdzisław
Zdzisław Maciejewski (ur. 1949, Płąchawy) – jego ojciec, Eustachy Maciejewski, służył w 1939 roku w Korpusie Ochrony Pogranicza i dostał się do sowieckiej niewoli. Przebywał w obozie w Starobielsku, z którego został zwolniony. Podczas okupacji należał do samoobrony w rodzinnej Panasówce. Wiosną 1944 r., po przejściu frontu, został wcielony do 1 Armii Wojska Polskiego, z którą przeszedł szlak bojowy przez Wał Pomorski, Kołobrzeg nad Łabę. Po wojnie zdezerterował z jednostki w Krakowie i brał udział w walkach z komunistami. Po ujawnieniu się i amnestii osiedlił się w Płąchawach, gdzie w 1948 roku został aresztowany po prowokacji UB. W 1949 roku zwolniono go z więzienia w Szczecinie, w tym czasie urodził się jego syn. Zdzisław Maciejewski ukończył Technikum Samochodowe w Toruniu. Zasadniczą służbę wojskową odbył w Wojskach Obrony Przeciwlotniczej w Kartuzach. Po ślubie pracował jako kierownik filii Spółdzielni Transportu Wiejskiego. Po przeprowadzce na Dolny Śląsk mieszkał w Piławie Górnej i Dzierżoniowie, potem w Pieszycach. Zdzisław Maciejewski jest pasjonatem historii, sekretarzem pieszyckiego koła Związku Kombatantów Rzeczypospolitej Polskiej i Byłych Więźniów Politycznych oraz autorem takich książek jak: „Wspomnienia zesłańca”, „Pieszyccy kombatanci”, „Z Sybiru do Pieszyc”, „ Z Kresów do Pieszyc”. Jest laureatem wielu konkursów literackich i poetyckich, a także Nagrody Honorowej IPN „Świadek Historii”. Opiekuje się Pieszycką Izbą Pamięci Narodowej. Z jego inicjatywy zbudowany został pomnik poświęcony patronowi izby Kazimierzowi Piwowarczykowi oraz tablica upamiętniająca żołnierzy z lat 1918 – 1920.
more...
less
[00:00:06] Autoprezentacja boh. urodzonego w 1949 r. w Płąchawach.
[00:00:22] Ojciec służył w 1 Armii Wojska Polskiego – powojenne losy, powody wyjazdu na Pomorze.
[00:02:06] Rodzice pochodzili z Panasówki na Podolu. Ojciec pochodził ze zubożałej szlachty – służba wojskowa stryja Mikołaja. Powody przerwania przez ojca nauki w siódmej klasie szkoły w Kołodziejówce. Rodzinie pomagała siostra Katarzyna, która wyemigrowała do Francji – za przesyłane przez nią pieniądze babcia kupowała ziemię. Ojciec pracował jako listonosz.
[00:05:13] Po wybuchu wojny ojciec służył w Korpusie Ochrony Pogranicza – wkroczenie Armii Czerwonej. Dowódca ojca uzgodnił warunki kapitulacji, ale część żołnierzy podjęła walkę z sowietami. Okoliczności ocalenia życia przez ojca, który trafił do niewoli. Polskich żołnierzy trzymano przez trzy dni w stodole bez jedzenia i picia, potem spędzono ich na teren dworskiego parku – zabijanie jeńców, którzy byli zbyt osłabieni, by iść. Ojcu pomógł Ukrainiec, sąsiad z Panasówki – ucieczka ojca z kolumny więźniów, okoliczności zdobycia pożywienia. Ucieczki żołnierzy z miejsca koncentracji jeńców. [+]
[00:14:21] Ojca wywieziono do obozu w Starobielsku, który mieścił się na terenie opuszczonego klasztoru. Oficerowie przebywali w oddzielnej strefie i mieszkali w namiotach. W obozie przebywały kobiety, żony oficerów – korzystanie ze wspólnej latryny. Wyżywienie w obozie. Ojciec pracował przy rozładunku drewna z wagonów – do jeńców podszedł starszy mężczyzna, który przyniósł ojcu chleb. W cerkwi był magazyn pszenicy – kradzieże zboża. Po kilku tygodniach zaczęto zwalniać szeregowców i podoficerów – przesłuchania jeńców, oglądanie ich dłoni. Ojciec został zwolniony z obozu. [+]
[00:23:45] Ojciec i jego dwaj zwolnieni koledzy (Ukrainiec i Żyd) pochodzili z tarnopolskiego – wspólna droga do domu. Spotkanie z kobietą, która ciągnęła wózek z ziemniakami, które były zapłatą za jej pracę w kołchozie. [+]
[00:26:35] Po powrocie do Panasówki ojciec musiał powiedzieć na zebraniu, gdzie był – reakcja enkawudzisty. Ojciec pracował w gorzelni jako palacz – głód. Po zbiorach w 1940 r. chowano ziarno przed sowietami – schowek w dobudowanym kominie. Sposoby kradzieży spirytusu – skutki picia na pusty żołądek, lekarstwo od żydowskiego lekarza ze Skałatu. [+]
[00:33:20] Student Tarczewski zorganizował polską partyzantkę w Panasówce i Skałacie. Na skutek donosu został aresztowany, ale zalążek konspiracji pomógł w późniejszej organizacji samoobrony. Rosjanie po wejściu na Kresy zamienili polskich sołtysów na Ukraińców, w Panasówce został nim Poleszczuk, który bronił Polaków przed Ukraińcami. Napad na jednego z gospodarzy – zachowanie ojca, którego zatrzymał sąsiad Władysław Bigus. W latach 70. boh. spotkał się z Bigusem, który repatriował się do Polski. Drugi napad na Panasówkę, w której działała polska samoobrona – ucieczka Ukraińców. Odparcie zimowego ataku – podstęp godny pana Zagłoby. [+]
[00:40:00] Ojciec, Eustachy Maciejewski, urodził się w 1913 r. Franek z Panasówki trafił do Baudienstu, ale uciekł z obozu. Niemcy znaleźli go w domu i powiesili na rynku w Skałacie – obwinianie sołtysa Poleszuka, którego Polacy chcieli zabić – interwencja ojca.
[00:45:18] Przejście frontu wiosną 1944 r. – przymusowe wcielanie do wojska – wyjazd do obozu w Sielcach nad Oką. Podczas okupacji ojciec działał w samoobronie, w okolicy były oddziały partyzanckie, które występowały przeciwko Niemcom i Ukraińcom. Pewnego dnia do wsi przyjechali partyzanci, którzy przenocowali i pojechali w stronę Kołodziejówki i Nowosiółek – potyczka z Niemcami.
[00:51:06] Ojciec został wcielony w szeregi 1 Armii Wojska Polskiego – powitanie w Lublinie. Sytuacja na przedpolach Warszawy – obrona kobiet przed gwałtami ze strony czerwonoarmistów. Walki na Wale Pomorskim, incydent koło Złotowa. Duże straty podczas walk o stację kolejową w Kołobrzegu. Ojciec wyniósł spod ostrzału rannego dowódcę kompanii – spotkanie z Aleksandrem Zawadzkim. Okoliczności śmierci ppor. Emilii Gierczak. [+]
[00:58:36] Podczas ataku w kierunku morza do ojca, plutonowego, podczołgał się szeregowiec. Z niemieckich pozycji wyszedł młody chłopak i szedł w kierunku Polaków, towarzysz ojca zastrzelił go – odpowiedź Niemców. Stan psychiczny ojca, który idąc na wojnę dostał od matki różaniec. Rola różańca w życiu ojca, jego śmierć. [+]
[01:04:30] Ojciec doszedł nad Łabę – zwalczanie niemieckich maruderów. Walki na Wale Pomorskim i na terenie Niemiec.
[01:08:00] Incydent z granatem w czasach powojennych – reakcja ojca.
[01:09:18] Ojciec zakończył wojnę nad Łabą, po drugiej stronie rzeki byli Amerykanie. Powrót do Krakowa – część żołnierzy uciekła w góry i walczyła z komuną, ale partyzanci grabili też miejscową ludność. Opinia na temat „Ognia”. Po ujawnieniu się dezerterzy, w tym ojciec, musieli wrócić do jednostki – przesłuchania. Ojciec ukrywał się u brata w Gęsińcu. Po repatriacji żony i matki z Panasówki osiedlił się w Płąchawach, gdzie pracował na roli. Prowokacja UB – aresztowanie i pobyt w więzieniu w Szczecinie. Ojca wypuszczono w 1949 r., w tym czasie w Płąchawach urodził się boh.
[01:18:30] Trauma po pobycie w więzieniu – znęcanie się nad osadzonymi, tortury. Jedna z funkcjonariuszek więziennych miała wąskie usta – zależność między wielkością ust a charakterem. Ojciec nie komentował spraw politycznych i tego, że boh. wstąpił do PZPR. Życie ojca po wojnie, śmierć matki w 1961 r. – wyrzucenie z gospodarstwa przez szwagra, którego ojciec przygarnął. Boh. ukończył studia prawnicze, był dyrektorem zakładu oraz radcą prawnym
[01:24:05] Rodzice pobrali się w 1941 r. – obrączki ze srebrnych rubli. Po wkroczeniu sowietów w 1939 r. matka została aresztowana, ale po kilku dniach ją zwolniono.
[01:25:29] Warunki życia w Płąchawach, bieda lat powojennych. Boh. jako nastolatek lubił prace w polu – przygoda z osami, żniwa. Po śmierci matki siostra podjęła naukę w Liceum Pedagogicznym, a boh. poszedł do Technikum Samochodowego w Toruniu – cerowanie jedynego ubrania. W drugiej klasie boh. nie dostał stypendium i nie mógł opłacić internatu – interwencja w Miejskiej Radzie – zamieszkanie w domu dziecka. [+]
[01:32:35] Atmosfera w Płąchawach, ojciec był dezerterem i nie dostał ziemi po wojnie. Matka długo chorowała na raka – leczenie przez wojskowego lekarza z Torunia.
[01:35:18] Po ukończeniu szkoły boh. pracował w Państwowym Ośrodku Maszynowym jako weryfikator kombajnów zbożowych. Potem w Wojskach Obrony Przeciwlotniczej w Kartuzach był operatorem naprowadzania rakiet – pogotowie bojowe. Okoliczności poznania przyszłej żony – podczas urlopu z wojska boh. pojechał w mundurze na zabawę do Lisewa, incydent z żandarmerią wojskową. [+]
[01:38:00] Po ślubie boh. pracował jako kierownik filii Spółdzielni Transportu Wiejskiego – rozładowywanie wagonów. Powody wyjazdu na Śląsk – boh. mieszkał w Piławie Górnej, potem w Dzierżoniowie. Znajomy taksówkarz Jan Karoluk pokazał mu dom na sprzedaż w Pieszycach. Boh. kupił poniemiecki dom, zburzył go i przy pomocy synów zbudował nowy. Wspomnienie stryja Wasyla z Panasówki, „złotej rączki” – łowienie ryb.
[01:43:30] Nieprzyjemne odczucia w starym domu – okazało się, że była tam filia podobozu w Gross-Rosen, w domu mieszkali dozorcy, a w przylegających stajniach więźniowie, robotnicy z zakładów bawełnianych. Na podwórku były trzy duże latryny. Po zburzeniu starego domu została piwnica, do której nie chciał wchodzić pies. [+]
[01:46:50] Przeżycie podczas wakacji w Turcji, gdzie boh. znalazł ucho od amfory. Wspomnienie wakacji w Gruzji.
more...
less