Wysocka Felicja
Felicja Wysocka z d. Koss (ur. 1929, Kraków) – profesor nauk humanistycznych, działaczka polonijna na Węgrzech. Pochodzi z rodziny inteligenckiej, ojciec był historykiem prawa, sekretarzem Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie, matka nauczycielką filozofii i geografii w liceum. Latem 1938 roku rodzina Kossów przeprowadziła się z Krakowa do Lwowa. Podczas wojny ojciec, oficer rezerwy, został internowany na Węgrzech w obozie w Pesthidegkút (obecnie dzielnica Budapesztu). W grudniu 1939 roku, po śmierci matki, Felicja Wysocka zamieszkała u Alfreda i Katarzyny Stebnickich, którzy ukrywali także w swoim mieszkaniu młodą Żydówkę. Przed Bożym Narodzeniem w 1943 roku ojciec sprowadził czwórkę dzieci na Węgry (najmłodsza córka, Wiesława, pozostała we Lwowie). Felicja Wysocka podjęła naukę w drugiej klasie polskiego gimnazjum w Balatonboglár, w marcu 1944 rozpoczęła się niemiecka okupacja Węgier i szkołę zamknięto. W sierpniu 1945 roku rodzina wróciła do Polski. Felicja Wysocka zamieszkała w Zakopanem u państwa Stebnickich. Po zdaniu matury w zakopiańskim liceum im. Oswalda Balzera studiowała polonistykę na Uniwersytecie Wrocławskim. Prof. Felicja Wysocka związała życie zawodowe z Pracownią Słownika Staropolskiego Zakładu Językoznawstwa Polskiej Akademii Nauk, a od 1974 roku – Instytutu Języka Polskiego PAN. Była współautorką m.in. „Słownika staropolskiego” i innych prac z zakresu historii języka polskiego, oraz autorką czterotomowej pracy poświęconej polskiej terminologii lekarskiej.
more...
less
[00:00:07] Autoprezentacja boh. urodzonej w 1929 r. w Krakowie.
[00:00:22] Ojciec pracował jako sekretarz w Akademii Sztuk Pięknych i rodzina mieszkała w mieszkaniu służbowym – widok z okien na Bramę Floriańską. Boh. była najstarsza z piątki rodzeństwa. Matka pracowała w liceum Sióstr Prezentek jako nauczycielka filozofii i geografii – domowy księgozbiór, nacisk na edukację dzieci – nauka języków.
[00:05:50] Przed wybuchem wojny ojciec został przeniesiony do Lwowa, pod koniec sierpnia 1939 r. został zmobilizowany, potem internowany na Węgrzech. Pod koniec wojny ojcu udało się sprowadzić dzieci na Węgry. W styczniu 1944 r. boh. przyjechała do Balatonboglár i przez dwa miesiące chodziła do polskiej szkoły – naukę przerwano po wkroczeniu Niemców na Węgry. Po wojnie rodzina mogła zostać na Węgrzech, ale ojciec podjął decyzję o powrocie. Repatriacje z dawnych Kresów – we Wrocławiu odtworzono lwowskie uczelnie. Nauka w gimnazjum we Wrocławiu.
[00:10:30] Nauka na tajnych kompletach podczas okupacji niemieckiej. Podczas sowieckiej okupacji w uczelniach lwowskich językiem wykładowym był ukraiński.
[00:12:40] W grudniu 1943 r. ojcu udało się sprowadzić dzieci na Węgry. W grudniu 1939 r. zmarła matka boh. i dzieci trafiły do polskich rodzin. Sowieci zabierali polskie sieroty do swoich domów dziecka – rusyfikacja dzieci. Polscy żołnierze, którzy trafili na Węgry zostali internowani, powstały także obozy dla ludności cywilnej. Jeden znajdował się w Balatonboglár, gdzie polska młodzież uczyła się i mieszkała w internatach. Położenie miejscowości.
[00:19:15] Pomoc Węgrów stacjonujących we Lwowie w organizacji podróży rodzeństwa w grudniu 1943 r. W Balatonboglár siostra Teresa podjęła naukę w szkole powszechnej, starsi: Olga i Zygmunt uczyli się w pierwszej klasie gimnazjum, a boh. w drugiej klasie – nauka na tajnych kompletach we Lwowie, przestrzeganie zasad konspiracji, zapał do nauki. Oficjalne szkolnictwo podczas okupacji niemieckiej. Ojciec znał język węgierski, co ułatwiło mu sprowadzenie dzieci. Utworzenie szkoły w miejscowości wypoczynkowej nad Balatonem. Szkoła zawiesiła działalność po wkroczeniu Niemców na Węgry – aresztowania wśród nauczycieli. Rodzina była na Węgrzech do lipca 1945 r.
[00:26:45] Ojciec dostał we Wrocławiu dom za ten pozostawiony we Lwowie – wspomnienie zniszczonego miasta, na obecnym Placu Grunwaldzkim było lotnisko wojskowe. Potem dom odebrano rodzinie, ale ojciec uzyskał dwa mieszkania w Krakowie. Ojciec pracował jako adiunkt na Uniwersytecie w Toruniu. Atmosfera na Ziemiach Zachodnich – obawa przed nową wojną i przyjściem Niemców. Szkolnictwo w Polsce Ludowej. Wspomnienie ojca. Krakowskie mieszkanie boh. – blok stoi w przedwojennej dzielnicy żydowskiej.
[00:36:08] Pochodzenie i pisownia nazwiska Koss. Ojciec został zmobilizowany po dwudziestym sierpnia 1939 r. – do rodziny przebywającej na wakacjach w Bieszczadach przyjechał z żołnierz z kartą mobilizacyjną dla ojca. Bombardowanie Lwowa 1 września 1939, zajęcie miasta przez sowietów – aresztowania, problemy aprowizacyjne. Ojciec ze swoim oddziałem przeszedł na Węgry 19 września. W utworzonych na terenie Węgier obozach przebywali oficerowie, szeregowi pracowali w majątkach rolnych. W Balatonboglár powstała polska szkoła, podobna szkoła działała w Rumunii. [+]
[00:43:40] Matka uczyła w gimnazjum, po jej śmierci dziećmi zajęły się polskie rodziny. Kolejki podczas sowieckiej okupacji. Podczas okupacji niemieckiej były kartki na chleb i inne artykuły spożywcze.
[00:49:35] Sytuacja dzieci po śmierci matki, wspomnienie kolejek podczas sowieckiej okupacji. Starania ojca o sprowadzenie dzieci. Sytuacja Żydów podczas okupacji niemieckiej – rodzina Stebnickich, która przyjęła boh., ukrywała także Żydówkę, w mieszkaniu kwaterowali niemieccy oficerowie. Państwo Stebniccy mieli dwie córki: Aleksandra przed wojną skończyła fizykę i pracowała w Instytucie Meteorologii.
[00:57:52] Wyjazd czwórki rodzeństwa na Węgry – organizacja podróży przez ojca, który znał język węgierski i uzyskał pomoc żołnierzy węgierskich, którzy stacjonowali we Lwowie. Sytuacja polskich żołnierzy i oficerów przebywających na Węgrzech. Najmłodsza siostra Wiesia pozostała we Lwowie – czwórka wyjechała na Węgry i podjęła naukę w szkole w Balatonboglár. Po wkroczeniu Niemców na Węgry część nauczycieli aresztowano. Kontynuowanie nauki po powrocie do Polski. [+]
[01:04:00] Boh. przez jakiś czas mieszkała w Zakopanem u państwa Stebnickich, którzy tam przyjechali ze Lwowa. Potem rodzina zamieszkała we Wrocławiu.
[01:05:08] Na Węgrzech przebywali także Polacy, którym udało się przekroczyć granicę w 1939 r. Sytuacja Żydów podczas okupacji sowieckiej i niemieckiej. W jednym pokoju mieszkaniu państwa Stebnickich mieszkał niemiecki oficer, do którego przychodził ordynans. W mieszkaniu ukrywano młodą Żydówkę, koleżankę córki ze studiów. [+]
[01:09:50] Ojcu udało się w 1939 r. przekroczyć granicę węgierską. Po wojnie rodzina wróciła do Polski, gdzie ojciec dostał dom we Wrocławiu. Po powrocie z Węgier boh. zatrzymała się u państwa Stebnickich w Zakopanem. Tam zdała maturę i dostała się na polonistykę na Uniwersytet Wrocławski – wspomnienie polonisty z zakopiańskiego liceum, prof. Berycha. Powojenne przesiedlenia ludności, strach przed powrotem Niemców na Ziemie Zachodnie.
[01:15:45] Za dom odebrany we Wrocławiu przez władze rodzina otrzymała dwa mieszkania w Krakowie – w jednym zamieszkała boh. z mężem, w drugim ojciec z rodzeństwem. Mąż ukończył Politechnikę i pracował w Wibrostalu. Boh. podjęła pracę w Polskiej Akademii Nauk – kariera naukowa. Szkolnictwo w czasach PRL.
more...
less